Bùi Chát 'thách thức'' bằng tập thơ mới

 

Tác phẩm mới nhất của nhà thơ Bùi Chát đang gây nhiều chú ý không chỉ vì sự tìm tòi trong ngôn ngữ mà còn vì thái độ phản kháng chính trị.

Tập Bài thơ một vần, được nhà xuất bản “lậu” Giấy Vụn in theo dạng photocopy, có những câu như “Sau cộng sản là niềm tin ơi chào mi / Sau cộng sản ánh sáng cởi mở / Khi đó chúng ta thoải mái làm người”.

Mặc dù là sách “in chui”, nhưng ấn phẩm được dịch giả/nhà phê bình Cao Việt Dũng khen ngợi trên blog của mình rằng đây là “quyển sách đủ đẹp để làm ghen tị toàn bộ hệ thống xuất bản Việt Nam từ trong nước đến ngoài nước, từ chính thống đến ngoài luồng”.

Nhạc sĩ Tuấn Khanh thì nhận xét: “Đọc Bùi Chát mà bồi hồi. Nở một nụ cười, buồn bã và kiêu hãnh.”

Nổi lên từ năm 2001 khi cùng ba bạn thơ sáng lập nhóm Mở miệng, Bùi Chát đến với độc giả chủ yếu bằng các bài thơ in trên mạng hoặc được photo để lưu hành ngoài luồng.

'Phải suy nghĩ'

Nếu như các tập thơ trước đây nặng về tìm tòi hình thức trong cố gắng phủ nhận dòng thơ chính thống, Bài Thơ Một Vần lại nổi bật vì mang màu sắc chính trị rõ rệt.

“Ai?” là một bài tiêu biểu trong tập thơ:

Tôi gặp gỡ những người cộng sản

Những người anh em của chúng tôi

Những người làm chúng tôi mất đi ký ức

Mất đi tiếng nói bản thân

Mất đi những cái thuộc về giá trị

Chúng tôi còn sở hữu duy nhất một điều

Nỗi sợ

Tôi trò chuyện với những người cộng sản

Những người anh em

Những người muốn chăn dắt chúng tôi

Luôn biến chúng tôi thành đồ hộp

Hy vọng chúng tôi đời đời biết ơn

Những người cộng sản

Anh em chúng tôi

Chưa bao giờ thấy họ tự hỏi

Trong ngồi nhà đen đủi này

Ai muốn thừa kế di sản của họ?

Nhà thơ cùng nhóm Mở Miệng, Lý Đợi, thừa nhận tác phẩm mới nhất của bạn mình “có cách nói trực tiếp và có vẻ như dễ hiểu hơn mấy tập trước”.

Nhưng anh cho rằng giọng phản kháng “không phải là điều hiếm thấy trong văn học Việt Nam gần đây”.

Tập này có nhiều bài buộc độc giả phải suy nghĩ. Nhiều độc giả, có lẽ sẽ rất băn khoăn, khi phải chọn một bài mà mình quan tâm nhất, vì nó có nhiều hơn như thế.

Lý Đợi

Nhà thơ Lý Đợi nói với BBC: “Trước và cả sau chúng tôi, đã, đang và có nhiều tác phẩm như vậy. Chúng tôi vốn chưa đơn độc.”

“Tập này có nhiều bài buộc độc giả phải suy nghĩ. Nhiều độc giả, có lẽ sẽ rất băn khoăn, khi phải chọn một bài mà mình quan tâm nhất, vì nó có nhiều hơn như thế.”

Nhà thơ Bùi Chát, sinh năm 1979, cùng ba người khác (Lý Đợi, Khúc Duy và Nguyễn Quán) mở phong trào thơ chui với tên Mở Miệng.

Trong một phỏng vấn trước đây, Lý Đợi nói mục đích thành lập là “giải trừ thói quen trong nếp nghĩ và cách cầm bút truyền thống”.

Bùi Chát thì giải thích: “Chúng tôi muốn làm một thứ nghệ thuật từ đời sống, một thái độ đối với nhiều vấn đề của đời sống này.”

Không thể in chính thức trong nước, họ lập “nhà xuất bản Giấy Vụn” để in vi tính và photocopy các ấn phẩm thơ.

Khi được hỏi liệu tác giả và những người in Bài Thơ Một Vần đã và sẽ gặp khó khăn gì không, Lý Đợi dẫn một câu thơ của Bùi Chát rằng “Chúng ta tồn tại trong sự lưỡng lự của họ”.

“Cá nhân tôi chưa thấy chuyện gì là dễ ở đây cả, y như một câu thơ khác, cũng của Bùi Chát, trong bài Thói: ‘Các ông cho chúng tôi được chờ các ông đến bắt nhé!’”.

Nguồn: BBC Việt Ngữ