"You inside me after class" theo nghĩa Mỹ có nghĩa là quan hệ tình dục sau lớp học, đây là một lỗi dịch thuật nguy hiểm !
Ca khúc "Hà Nội mùa vắng những cơn mưa" dịu dàng, lãng đãng đã rất quen thuộc với người Hà Nội của nhạc sĩ Trương Quý Hải, phổ thơ Bùi Thanh Tuấn, đã được một nhóm bạn hát lại bằng tiếng Anh và được xem là một trong những dự án nhóm cá thể rất ’hoành tráng’ chào mừng ngày Đại lễ.
Sau đây là một đoạn lời bài hát được chuyển ngữ sang tiếng Anh:
“Hanoi’s this season… absent the rains. The first cold of winter make your towel’s gently in the wind. Flower stop falling, You inside me after class on Co Ngu street in our step slowly return ....” (Hà Nội mùa này vắng những cơn mưa/ Cái rét đầu đông khăn em bay hiu hiu gió lạnh/ Hoa sữa thôi rơi, em bên tôi một chiều tan lớp/ Đường Cổ Ngư xưa chầm chậm bước ta về).
“Ngữ pháp sai, từ vựng sai, phát âm sai, hát chán, bị ép lời một cách quá đáng”. Chẳng hạn, “Cái rét đầu đông khăn em bay hiu hiu gió lạnh” thành “The first cold of winter make your towel’s gently in the wind” (tạm dịch: "Cái lạnh đầu đông làm khăn tắm em bay nhè nhẹ trong gió").
(NVT) - Một trong nhiều tặng phẩm cho chương trình1000 năm Thăng Long là một CD nhạc gồm 10 ca khúc nổi tiếng của Việt Nam được chuyển sang tiếng Anh. CD này do nhóm BSP Entertainment (được giới thiệu gồm những thành viên là bác sĩ, nghệ sĩ, sinh viên tại TPHCM). Nếu không nghe qua nội dung thì tôi nghĩ đó là một món quà có ý nghĩa. Một nhóm bạn trẻ muốn quảng bá văn nghệ VN đến người nói tiếng Anh. Còn gì hay hơn và ý nghĩa hơn! Chả thế mà Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch VN giới thiệu trên trang web của họ.
Nhưng dịch nhạc và thơ Việt sang tiếng Anh là việc làm rất khó khăn. Nó đòi hỏi người dịch chẳng những phải am tường tiếng Anh, tiếng Việt, mà còn phải có kiến thức tốt về văn thơ của cả hai ngôn ngữ. Dịch thơ văn và nhạc không chỉ đơn thuần là việc chuyển ngữ, mà còn là một công trình sáng tác.
Dịch không cần thận có thể thành diệt. Nếu chỉ dịch từng từ thì đó không thể gọi là sáng tác, mà có thể gây ra ngộ nhận đáng tiếc. Dịch hết từ mà không hết ý là một cách diệt ý tưởng của tác giả. Dịch hết từ và hết ý mà không lưu loát là làm hỏng tác phẩm gốc. Trong thực tế, đã có biết bao trường hợp những bài thơ được dịch sang tiếng ngoại quốc trở thành đại họa cho tác giả.
Hôm qua tôi có phê phán việc chuyển ngữ phim nước ngoài (cụ thể là phim Hàn Quốc và Trung Quốc) sang tiếng Việt là một hình thức phá hoại tiếng Việt (Chuyển ngữ phim ngoại quốc: một cách hủy hoại tiếng Việt). Để cho công bằng, việc chuyển ngữ từ tiếng Việt sang tiếng Anh cũng có thể gây hiểu lầm về văn hóa Việt Nam và phản cảm. Tiêu biểu cho phản cảm trong chuyển ngữ là CD mà tôi vừa đề cập trên. Để các bạn hiểu vấn đề, tôi copy lại những đoạn dịch dưới đây:
Anh - Việt:
Hanoi’s this season... absent the rains
Cái rét đầu đông khăn em hiu hiu gió lạnh
The first cold of winter make your towel’s gently in the wind
Hoa sữa thôi rơi, em bên tôi một chiều tan lớp
Flower stop falling, you inside me after class
Đường Cổ Ngư xưa chầm chậm bước ta về
on Co Ngu street in our step slowly return
Đó là cách dịch từng từ một, chứ không hẳn là chuyển ngữ, và chắc chắn không phải là sáng tác. Chưa nói đến văn phạm (vì khó nói văn phạm trong chuyển ngữ thơ nhạc), cách dịch trên cực kì vụng về, thể hiện người chuyển ngữ chưa rành tiếng Anh. Chú ý đến câu "Hoa sữa ...." thì người dịch lúng túng nên dùng flower cho ... tiện. Đó là cách dùng chữ tùy tiện. Nếu không biết đây là một ca khúc được dịch sang tiếng Anh, tôi nghĩ là những câu văn hài hước, nhằm chọc cười người nghe. Tôi nghĩ người nói tiếng Anh sẽ không thể nào hiểu nổi những câu văn bồi (vâng, phải nói là bồi) trên có ý nghĩa gì. Flower stop falling, you inside me after class là cái gì? You inside me. Trời đất ơi!
Không phải chuyển ngữ tùy tiện và bồi như trên, mà ngay cả dịch tựa đề ca khúc sang tiếng Anh cũng rất … kì cục:
Hà Nội niềm tin và hy vọng -- Hanoi is the faith and hope
Hà Nội mùa thu -- Ha Noi’s autumn
Một đời người một rừng cây -- A human life a forest of trees
Có phải em mùa thu Hà Nội -- Are you the autumn in Hanoi
Bất chợt Sài Gòn nhớ Hà Nội -- Suddenly Saigon miss Hanoi
Sài Gòn đẹp lắm! -- Saigon’s so nice!
Dư âm -- Echo of love
Hết ý! Không thể chỉnh sửa được. Phải làm lại từ đầu. Chẳng lẽ Việt Nam 87 triệu dân mà không có người chuyển ngữ thơ văn hay sao? Vấn đề là thể diện quốc gia nữa, chứ không chỉ là chuyện giải trí, mua vui
Có người từng nói rằng dịch là phản, traduire est trahir. Cách chuyển ngữ những ca khúc Việt Nam như vừa đề cập chính là phản văn hóa.
Một bạn đọc cung cấp thêm thông tin cho biết CD này được sự ủng hộ của Hội nhạc sĩ TPHCM. Nhìn qua website của Hội này, chúng ta sẽ hiểu tại sao tiếng Anh trong CD quá tồi. Một Hội nhạc sĩ mà viết tiếng Việt sai chính tả be bét (vd: "Hảy hát theo cách của bạn", "đã giúp đở chúng tội hoàn thành", v.v...). Cái tên Hội mà còn dịch sai thì còn biết cái gì là đúng? Ối trời, vậy mà anh Trần Long Ẩn kí tên mới "chết" chứ!
Bản tiếng Anh (dưới đây) còn kinh dị hơn nữa:
Xin nỗi. Tui hỏng có hỉu âm nhạc của các bạn...?
Trả lờiXóa